WYCIECZKA 6 - KAPLICZKI

Bełchatowskie kapliczki to niezwykłe i wartościowe elementy lokalnego krajobrazu kulturowego. Najczęściej zlokalizowane są na terenie dawnych wsi, które przed laty zostały przyłączone do miasta. Nie znamy niestety historii każdej z nich czy intencji, w imię których zostały wzniesione, dlatego na potrzeby wycieczki dokonaliśmy wyboru. Poniżej prezentujemy te spośród wszystkich, które w naszej ocenie są najbardziej ciekawymi i wartościowymi.

1. Kapliczka, ul. Lipowa/ al. Wyszyńskiego/ al. Włókniarzy

Kapliczka znajduje się w bliskim sąsiedztwie stacji paliw, przy skrzyżowaniu ulicy Lipowej z alejami Wyszyńskiego i Włókniarzy. Jest to siedmiopiętrowy obiekt o podstawie kwadratu. Każde kolejny poziom ma mniejszą powierzchnię – podstawa „zwęża się” ku górze. Szczyt kapliczki wieńczy prosty krzyż. Całość została wykonana z tego samego materiału, prawdopodobnie z piaskowca.

Miejsce lokalizacji nie jest przypadkowe – przez wiele dziesiątek lat prowadziła tędy droga na bełchatowski cmentarz rzymskokatolicki. Tego typy obiekty stanowiły niegdyś punkt graniczny miejscowości, a także miejsce do którego odprowadzano zmarłego i żegnano go, po czym kondukt żałobników udawał się na cmentarz. Jest to jeden z nielicznych na terenie naszego miasta obiektów, posiadający wyrytą inskrypcję: „Na pamiątkę XXV – letniego założenia parafi i bełchatowskiej 1893 – 1918”. To najstarszy w Bełchatowie spośród wszystkich istniejący tego typu obiekt sakralny.

W 1893 roku w pobliżu kapliczki zostały wyznaczone tereny pod nowe cmentarze – rzymskokatolicki, żydowski i ewangelicki.

2. Kapliczka, al. Włókniarzy/ ul. Lipowa

Tuż za skrzyżowaniem alei Włókniarzy z ulicą Lipową, w kierunku Nowego Światu, znajduje się przystanek MZK. Idąc od tego miejsca alejką, przez Park Tysiąclecia w kierunku cmentarza rzymskokatolickiego, mniej więcej w połowie ścieżki odnajdziemy kolejną bełchatowską kapliczkę nadrzewną. Jest to bardzo skromny w formie obiekt. Kapliczka ma konstrukcję otwartą, w kształcie trójkąta, przykrytego dwuspadowym daszkiem, na którego szczycie umieszczony jest niewielki krzyż, podobnie jak dolna listwa ozdobiony dekoracyjnym ornamentem. Swą konstrukcją kapliczka przypomina inne zawieszane w okresie stanu wojennego w Bełchatowie, z tym małym wyjątkiem, że ściany jej wykonane zostały z przezroczystego tworzywa – plastiku, pleksi lub szkła. Wewnątrz kapliczki umieszczona jest pasyjka, a na tylnej ścianie trudne dziś do zidentyfikowania tło. Na dolnej metalowej listwie (podstawie trójkąta), wybite otwory tworzą napis: „POLSKA”. Poprzedzają i kończą go wybite otwory, które układają się w kształt litery „M”, bądź są tylko elementem ozdobnym kapliczki.

3. Kapliczka, ul. Lipowa (przy bramie wejściowej na cmentarz)

Jest to kapliczka słupowa, mająca kształt postumentu zwieńczonego krzyżem. Słup jest prastarym symbolem wspólnym wielu kulturom, łączy świat ziemski ze światem niebiańskim. Kapliczka jest smukła, murowana, czworoboczna. Na frontalnym boku posiada płytką wnękę, w której umieszczona jest tablica z inskrypcją: „1950 na chwałę Bogu za szczęśliwy powrót z obozów hitlerowskich: Buchenwaldu, Gross – Rosen, ofiarował na pamiątkę Stefan Jankowski”. Dzięki temu możemy jednoznacznie stwierdzić, że jest to wotum dziękczynne. Po odnowieniu została wyłożona klinkierem i zwieńczona metalowym ażurowym krzyżem. Trzon i belka ramion złożona jest z 3 płaskich metalowych prętów. W miejscu łączenia trzonu i belki – umocowano spiralnie skręcone promienie. Co ciekawe, jest to jedyny na terenie Bełchatowa obiekt, na którym umieszczono symbole Męki Pańskiej – młotek, cęgi i zdaje się bicz, a wszystko zostało wpisane w koło umieszczone w dolnej części trzonu krzyża.

4. Kapliczka, ul. Ludwikowska/ ul. Zamoście (dawniej miejscowość Ludwików)

Historia tej kapliczki sięga 1900 roku. Początkowo na jednym z drzew wisiał obraz Matki Boskiej, a po I wojnie światowej zbudowano w tym miejscu kapliczkę z wysokim krzyżem. Kapliczka była wotum wdzięczności za odzyskanie niepodległości przez Polskę. Fundatorami kapliczki byli Władysław Kochański, Józef Organiściak oraz inni mieszkańcy Ludwikowa. Kapliczkę z cegły wzniósł Kołodziejczyk. Obiekt ogrodzono metalowym kutym płotkiem, wykonanym przez Mieczysława Dłubakowskiego, kowala z Grocholic. W czasie okupacji kapliczka miała zostać zniszczona, jednak na prośby mieszkańców odstąpiono od tego. W 2014 roku mieszkańcy postanowili wyremontować kapliczkę. Obłożono ją cegłą klinkierową, postawiono nowy kuty płotek, a teren wokół wyłożono kostką brukową. Jak i jej poprzedniczka ma trzykondygnacyjną konstrukcję, z wnękami. Najwyższa część - zwieńczona jest daszkiem i wysokim kutym krzyżem z wizerunkiem Chrystusa.

5. Kapliczka, ul. Czapliniecka

Przy ulicy Czaplinieckiej, niedaleko Szpitala Wojewódzkiego im. Jana Pawła II, rosną trzy dęby. Na jednym z nich wisi kapliczka, ma trójkątną budowę. Boczne ściany wykonano z falistego materiału. Na zwieńczeniu trójkąta znajduje się krzyż przybity dużymi gwoździami. Na dolnej listwie znajduje się napis: „Bóg s Polską” (pisownia oryginalna) utworzony z otworów wybitych w metalu. Wewnątrz umieszczony jest lekki, delikatny, na całą wysokość, krzyż na tle może jakiegoś obrazu, który w tej chwili jest zupełnie nieczytelny. Na kapliczce brak informacji na temat jej fundatorów i intencji powstania. Jest to jedna z nadrzewnych kapliczek powstałych w latach 80. ubiegłego wieku „ku pokrzepieniu serc” w czasie stanu wojennego w Polsce.

6. Kapliczka, ul. Grabowa/ ul. Myśliwska (dawniej miejscowość Domiechowice)

Jest to kapliczka o konstrukcji słupowej, czworoboczna. Otoczona kutym metalowym płotkiem kapliczka została wybudowana w okresie międzywojennym. W czasie okupacji Niemcy ją zburzyli. Po wojnie w 1945 roku mieszkańcy Domiechowic odbudowali kapliczkę, starając się oddać jej pierwotny wygląd. Jej budowniczym był murarz Kazimierz Jaśkiewicz. Kapliczka jest czteropiętrowa, zwieńczona metalowym krzyżem z wizerunkiem Chrystusa. W każdym z 4 boków znajduje się wnęka, a w niej obraz: „Jezus z otwartym sercem”, „Chrystus na krzyżu”, „Matka Boska karmiąca”i „Matka Boska z Lourdes”. Przed kapliczką stoi figurka Matki Boskiej Różańcowej. Otaczający kapliczkę płotek ocalał, zakopany w ziemi w czasie okupacji. Kapliczką opiekują się mieszkańcy ulic: Grabowa, Myśliwska i Łączona oraz części Domiechowic. Kapliczka jest pięknie dekorowana kolorowymi girlandami i kwiatami. Co roku jest przy niej odprawiana msza święta. W maju zbierają się przy kapliczce dorośli i młodzież na wspólnej modlitwie i śpiewaniu pieśni maryjnych.

7. Kapliczka, ul. Pabianicka (dawniej miejscowość Bełchatówek)

Powstała w 1945 roku, staraniem mieszkańców Bełchatówka, w podziękowaniu za wyzwolenie z niewoli niemieckiej. Kapliczkę zaprojektował Stanisław Paszkowski, a wybudował murarz Jan Szulc. Cegłę na budowę podarował dziedzic Mikorzyc – Milewski, dodatkowe materiały podarowała Helena Kowalska. Stolarkę wykonał miejscowy stolarz Oremus. Teren pod powstającą kapliczkę przekazał Piotr Zaremba. Wszelkie niezbędne prace przy powstawaniu kapliczki wykonywali miejscowi gospodarze. Kapliczka ta przez długie lata integrowała miejscową społeczność. Co roku kapliczka była pięknie dekorowana, wite były girlandy z borowiny, ozdabiane kwiatami z krepiny i utrwalane stearyną. We wnęce kapliczki znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, zakupiony przez mieszkańców Bełchatówka podczas pielgrzymki na Jasną Górę w sierpniu 1945 roku. W latach 2002 – 2003 kapliczka została gruntownie odnowiona. Położono nowy dach, wymieniono drzwi, obłożono klinkierem. Wykonano także ławeczki i pięknie kute ogrodzenie z metalowych prętów, które wykonał Mieczysław Wroński. Jest to jedyna na terenie Bełchatowa kapliczka domkowa.

8. Kapliczka, ul. J. Piłsudskiego

Kapliczka wolno stojąca przy trasie do Piotrkowa Trybunalskiego, między Bełchatowem a Dobrzelowem. To murowana kapliczka z wnęką, w której znajduje się figura Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia. Została wybudowana przez Bolesława Łuczyńskiego 1947 roku. Kapliczka ma charakter dziękczynny. Napis na tablicy głosi: „Na chwałę Bogu, za szczęśliwy powrót z obozu koncentracyjnego – B. Łuczyński”. W 2002r. kapliczka została przebudowana przez siostrę Bolesława – Janinę Łuczyńską. Bolesław Łuczyński był żołnierzem ZWZ – AK Rejon Bełchatów. W dniu 22 maja 1944 roku w godzinach porannych został aresztowany przez gestapo i wywieziono go do więzienia w Łodzi przy ulicy Sterlinga. Po zakończeniu śledztwa został przewieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Mauthausen, około 20 km od Linzu w Austrii. Więźniowie byli w nim wykorzystywani do pracy niewolniczej na rzecz niemieckiego przemysłu zbrojeniowego. Z ich niewolniczej pracy korzystało wiele niemieckich i austriackich firm zbrojeniowych. 5 maja 1945 roku na teren obozu wkroczyła armia amerykańska, a Bolesław Łuczyński szczęśliwie powrócił po zakończeniu II wojny światowej do Bełchatowa.

9. Kapliczka, ul. L. Czyżewskiego, teren przy kościele pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika

Grota Najświętszej Marii Panny została wybudowana w 1987 roku, na placu przyszłej parafii pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika, w pobliżu budowanej świątyni. Głównym inicjatorem i wykonawcą kapliczki był Henryk Podwysocki wraz z członkami Rycerstwa Niepokalanej. Wydatnej pomocy udzielił także ksiądz Aleksander Łęgocki z kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, proboszcz macierzystej parafii powstającego kościoła. Pierwowzorem dla kapliczki była Grota i figura Najświętszej Marii Panny z Lourdes. Kapliczka zbudowana została z polnych kamieni. Na obrzeżach wnęki, zdaje się jakby pomiędzy kamieniami, w linii prostej powyżej figury Matki Boskiej, został umieszczony płaski metalowy krzyż. Na początku XIX wieku aktualne miejsce usytuowania parafii stanowiło najprawdopodobniej miejsce pochówku osób zmarłych w wyniku epidemii cholery, która w latach 1805-1806 pochłonęła prawie 30% mieszkańców Bełchatowa. Na placu tym stał krzyż, który świadczyć miał o tym dawnym pochówku.

W nawiązaniu do objawień maryjnych w Lourdes, począwszy od XIX wieku zaczęto budować kapliczki w kształcie grot.

10. Kapliczka, ul. L. Czyżewskiego 7

Przy ul. gen. Ludwika Czyżewskiego 7, przed dawnym budynkiem Szkoły Podstawowej nr 2 im. Adama Mickiewicza (obecnie siedziba PGM oraz kilku wydziałów Urzędu Miasta), rośnie kilka dębów czerwonych. Na jednym z nich wisi kapliczka o prostokątnej skrzynkowej konstrukcji. Boki tworzą listwy drewniane, pomalowane niegdyś na niebiesko, lub zwyczajnie jest to zsiniałe, niezabezpieczone przed oddziaływaniem czynników atmosferycznych drewno. Wewnątrz znajduje się krzyż, który kiedyś był może biały lub srebrny. Dolna część krzyża pozbawiona jest zupełnie elementów dekoracyjnych. Patrząc na rysunek krzyża odnosi się wrażenie, że jego wykonawca stylizował go na wzór Krzyża Virtuti Militari. Górna część kapliczki nasuwa różne interpretacje. Do drutu umocowane są grube proporczyki, kiedyś czerwone, teraz wypłowiałe. Proporczyki mogą odnosić się do tematyki wojskowej lub tworzą nad krzyżem koronę – ostrą, bolesną. Do listwy po lewej stronie przytwierdzone jest coś na wzór wazonika, w którym kiedyś były dębowe gałązki. zwisają obok. Po lewej wewnętrznej stronie ścianki, widnieje solidny gwóźdź, którym przybito kapliczkę do pnia dębu.

11. Kapliczka, ul. L. Czyżewskiego 55 (dawniej miejscowość Politanice)

Po II wojnie światowej wieś Politanice nawiedziła nieznana choroba, na którą umierały małe dzieci, rodziców ogarniała rozpacz po stracie potomstwa i wówczas postanowili wznieść obiekt sakralny, by zanosić prośby do Boga o odwrócenie tej plagi. Inicjatorem budowy kapliczki był Józef Rękawica. Wzniesiono ją w 1946 roku między granicami pól Rękawicy i Stanisława Szafrańskiego. Jest to kapliczka o konstrukcji skrzynkowej, umieszczona na słupku. Wewnątrz skrzyneczki umieszczony jest wizerunek Matki Bożej z Dzieciątkiem na ręku. Skrzynka ma przeszkloną frontową ściankę i dwuspadowy daszek. Drewniany słupek był kilka razy wymieniany, aż w 1995 roku Jan Karpiński wymienił słupek drewniany na betonowy. Od początku kapliczką opiekowała się Janina Rzepecka. Dawniej, zawsze w maju, mieszkańcy Politanic zbierali się wokół kapliczki na wspólne śpiewy i modlitwy. Obecnie kapliczką opiekuje się rodzina Karpińskich i okoliczni mieszkańcy.

12. Kapliczka, ul. L. Czyżewskiego (dawniej miejscowość Politanice)

Kapliczka ta została wzniesiona w 1933 roku przez Józefa Rękawicę i jego sąsiadów.

Po II wojnie światowej poszerzono jezdnię i kapliczce groziła likwidacja. Mieszkańcy Politanic zdecydowali o przesunięciu jej na inne miejsce (dokonali tego pracownicy Kółka Rolniczego przy użyciu ciągnika). W efekcie tych zabiegów kapliczkę częściowo uszkodzono. W roku 2000
z inicjatywy córki Józefa Rękawicy, Marianny Brodłowicz oraz przy współudziale mieszkańców wybudowano nową kapliczkę. Ma ona kształt prostopadłościanu, nakrytego dachem w kształcie ostrosłupa. We wnęce znajduje się figura Najświętszej Maryi Panny. Cały obiekt został pokryty płytkami klinkierowymi, na frontalnej ścianie, poniżej wnęki umieszczono datę powstania obiektu - „A.D. 2000”. Na szczycie dachu umieszczony jest prosty kuty krzyż z wizerunkiem ukrzyżowanego Chrystusa, nad nim – metalowy daszek o półkolistym kształcie. Kapliczka znajduje się w miejscu, gdzie przed laty mieściła się kuźnia Józefa Siedleckiego.

13. Kapliczka, ul. Dolna

Kapliczka znajduje się na posesji państwa Zofii i Hieronima Niewadzisz. Jest to kolejna bełchatowska kapliczka z jedną wnęką w kształcie groty, dla której inspiracją była jaskinia Massabielle – miejsce objawień maryjnych. Kapliczka została wybudowana w 1996 roku. Jest to obiekt dziękczynny, wybudowany w podzięce za otrzymane przez rodzinę łaski od Boga. We wnęce znajduje się figura Niepokalanej Najświętszej Marii Panny. Niszę zamyka niewysokie metalowe ogrodzenie, pomalowane na biało. Kapliczka poświęcona została przez księdza kanonika Aleksandra Łęgockiego z parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Bełchatowie w dniu 8 grudnia 1999 roku. Tego dnia przypada w Kościele katolickim święto Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej. Prawda o Niepokalanym Poczęciu Maryi jest dogmatem wiary. Ogłosił go uroczyście 8 grudnia 1854 roku, bullą Ineffabilis Deus papież Pius IX w bazylice św. Piotra w Rzymie. W czasie objawień w Lourdes w 1858 roku, Maryja potwierdziła ogłoszony zaledwie cztery lata wcześniej dogmat. Bernardecie Soubirous przedstawiła się mówiąc: „Jestem Niepokalane Poczęcie”.

14. Kapliczka, ul. Olsztyńska

Kapliczkę na prośbę Wiesławy Kaczmarek zbudował jej brat – Jan Podkowiński w 1980 roku. Wzniesiono ją w intencji oddania dzieci państwa Kaczmarków pod opiekę Matki Boskiej. Stojąca na fundamencie z kamieni szklana kapliczka zwieńczona jest małym krzyżem. Wewnątrz znajduje się Figura Matki Bożej Różańcowej. Stoi przed domem, w ogródku, a wokół rosną rośliny ozdobne. W odróżnieniu od innych tytułów i wezwań maryjnych – Matka Boża Różańcowa – tytuł nie jest związany z określonym wizerunkiem, figurą, sanktuarium czy kościołem, a z modlitwą i nabożeństwem różańcowym. Święto Matki Bożej Różańcowej czczone jest 7 października. To dzień rocznicy bitwy pod Lepanto, która miała miejsce w 1571 roku i wówczas to państwa Świętej Ligi skupione wokół Państwa Kościelnego pokonały flotę Imperium Osmańskiego. Papież Pius V ogłosił rok później ten dzień świętem Matki Bożej Zwycięskiej. Współcześnie kult modlitwy różańcowej związany jest z kultem i objawieniami Najświętszej Maryi Panny z Lourdes oraz Matki Bożej Fatimskiej. Jednym z przesłań przekazanych w czasie objawień była prośba o nieustanną modlitwę różańcową.

15. Kapliczka, ul. Wspólna

Pierwsza kapliczka, która znajdowała się w tym miejscu została wybudowana w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku przez Jana Frączkowskiego na terenie jego posesji w ogrodzie. Schowana za płotem, z ulicy była mało widoczna. Obecną kapliczkę przy ulicy Wspólnej, tym razem przed parkanem, wybudował w 2005 roku Tomasz Rośniak, jako dziękczynienie za szczęśliwe narodziny dzieci. Kapliczkę poświęcił ks. Janusz Krakowiak, proboszcz parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Szklana kapliczka stoi na betonowym postumencie, pokrytym tynkiem żywicznym. Za szkłem znajduje się duża figura Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej. Zarówno figura jak i betonowy postument pochodzą z poprzedniej, starej kapliczki. Uroku kapliczce dodają posadzone obok tuje, po dwie z każdej strony oraz dwa przystrzyżone w kształt kuli krzewy, jak również dużo kolorowych kwiatów i palące się znicze. Każdego roku w maju przy kapliczce odprawiana jest Msza Święta, przez księdza z parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Bełchatowie. W nabożeństwie uczestniczą mieszkańcy ul. Wspólnej i osiedla Olsztyńskiego.

16. Kapliczka, rondo gen. W. Andersa

W bardzo ruchliwym miejscu naszego miasta w pobliżu Ronda gen. W. Andersa, w kierunku ulicy Wojska Polskiego na niewielkim skwerku rosną sędziwe lipy. Na jednej z nich nieznana ręka zawiesiła dość wysoko kapliczkę. Kapliczka ma trójkątną konstrukcję. Na zwieńczeniu znajduje się biało – niebieskie koło, a na nim mocny, wyrazisty krzyż. Boki trójkąta tworzą niebieskie listwy, a na dole bardzo wyraźny napis: POLSKA, na który składają się litery wybitne gwoździem. Wewnątrz znajduje się prawie już nieczytelny owalny wizerunek Matki Boskiej udekorowany białymi plastikowymi kwiatkami. W dolnych rogach, kątach trójkąta, zwisają metalowe ornamenty w kształcie dębowych gałązek. Prawdopodobnie kapliczka pochodzi z okresu stanu wojennego, a wykonana i zawieszona została przez działaczy ówczesnej nielegalnej „Solidarności” . Podobne kapliczki w Bełchatowie znajdują się: na dębie w pobliżu budynku dawnej Szkoły Podstawowej nr 2 przy ul. Czyżewskiego nr 7 (obecnie siedziba PGM oraz kilku wydziałów Urzędu Miasta) oraz na dębie przy ulicy Czaplinieckiej, w bliskim sąsiedztwie Szpitala Wojewódzkiego im. Jana Pawła II w Bełchatowie.

17. Krzyż, ul. Wojska Polskiego (dawniej wieś Edwardów)

Krzyż drewniany postawili mieszkańcy wsi Edwardów w 1891 roku. Sołtysem był wtedy Franciszek Paszkiewicz. Krzyż ten postawiono, aby ubłagać u Boga koniec epidemii tyfusu, która opanowała okolicę i zebrała liczne żniwo. W 1954 roku krzyż przewrócił się, wtedy mieszkańcy w pośpiechu, nocą (w obawie przed represjami ze strony władz komunistycznych) obcięli spróchniałą część krzyża, a pozostałą zdrową - ustawili powtórnie w tym samym miejscu. W 1979 roku krzyż drewniany został zastąpiony krzyżem metalowym o wysokości 6,5 m – wykonanym z metalowych rur. Krzyż ma wręcz bliźniaczą formę do krzyża z ul. Radomszczańskiej. Stoi on na betonowo-metalowym postumencie. W dolnej części postumentu znajduje się płytka wnęka, w której umieszczony został wizerunek Matki Boskiej. Ten nowy krzyż postawiono z inicjatywy mieszkańców części ulicy Wojska Polskiego – od obecnego ronda gen. Władysława Andersa do targowiska. Krzyż poświęcił ks. Aleksander Łęgocki. Przez lata opiekowała się tą pamiątką religijną Helena Lisowska, a obecnie jej krewna Janina Rożdżyńska, która jest mieszkanką tej posesji. W dawnych latach do tego krzyża parafianie odprowadzali w sierpniu pielgrzymów zdążających do Częstochowy.

18. Kapliczka, ul. Wojska Polskiego 163 (dawniej miejscowość Grocholice)

Kapliczka wolno stojąca w Grocholicach ufundowana została przez Sabinę Zarzycką, na pamiątkę tragicznej śmierci córki Iwony 26 września 1969 roku. Z wybudowaniem kapliczki były wielkie trudności, ze względu na brak zezwolenia. Sprawa jako samowola budowlana – trafiła do prokuratora, który próbował dociec, kto postawił ten obiekt. Sąsiedzi wykazali się dużą lojalnością i dyskrecją – nikt nie wydał „budowniczego”, chociaż wiadomym było wszem i wobec, iż to szwagier Sabiny Zarzyckiej postawił kapliczkę. Prokurator wydał jednak nakaz zburzenia kapliczki, na co nie wyraziła zgody właścicielka posesji.

Murowana budowla posiada wnękę, w której znajduje się figura Matki Boskiej Bolesnej. Na szczycie słupowego zwieńczenia kapliczki umieszczono metalowy krzyż. Ksiądz Jan Twardowski w jednym ze swoich utworów powiedział: ,,krzyż przypomina nam drogę ... Widzimy krzyże przydrożne, na które jesienią spadają liście, zimą śnieg, wiosną ciepły deszcz. Latem rzucają cień. Mówimy, „krzyżyk na drogę” - to znaczy „z Bogiem”. Krzyż jest drogowskazem. Można iść od krzyża do krzyża i jeszcze dalej. Nie jest nieszczęściem – jest drogą”.

19. Kapliczka, ul. Wojska Polskiego 179 (dawniej miejscowość Grocholice)

Kapliczka wolnostojąca przy ul. Wojska Polskiego i ul. Zamoście wybudowana została w okresie międzywojennym. W czasie okupacji została zburzona. Zdemontowany krzyż z kapliczki był przechowywany przez wiele lat w stodole Herudzińskich. Po wojnie, w 1945 roku kapliczkę odbudował Ludwik Larczyński, ojciec Stanisławy Grzybowskiej. Kapliczkę poświęcił znany grocholicki ksiądz – Teodor Kwarto. 5 marca 1945 r. został on proboszczem parafii pw. Wszystkich Świętych w Grocholicach, który stanął przed wielkim i trudnym zadaniem odbudowania budynku kościoła po wojnie. Kapliczka jest słupowa, czworoboczna i murowana. Zwężająca się ku górze konstrukcja ma kilka kondygnacji, a zwieńczona została ocalałym z demontażu krzyżem. W dolnej części znajduje się wnęka z kwiatami.

20. Kapliczka, ul. Mostowa (dawniej miejscowość Grocholice)

Kapliczka ma konstrukcję słupową, czworoboczną. Obiekt jest murowany, z niszową wnęką, w której znajduje się odlew figury Św. Jana Nepomucena. Ściana frontalna jest oszklona, a szkło osadzone jest w ramie, dzięki temu figura jest dobrze widoczna, ale też właściwie chroniona przed deszczem i wiatrem. Św. Jan Nepomucen strzegł przed powodzią, jak również patronował rolnikom, chroniąc ich pola przed suszą. Jego wizerunek znaleźć można było w osadach nad rzekami oraz w okolicach pól uprawnych. Już w 1683 roku na tym samym moście Karola, z którego został zrzucony ksiądz Jan, ustawiono figurę, jako wotum za uratowanie z topieli. Kult rozprzestrzenił się na Węgry, Polskę i Niemcy, a za pośrednictwem jezuitów i franciszkanów dotarł na wszystkie kontynenty. Na terenie dzisiejszego Bełchatowa znajdują się jedynie dwie kapliczki, którym patronuje ten Święty i obie na terenie dawnej wsi Grocholice, w pobliżu rzeki Rakówki. Czasem znamy fundatorów kapliczek, natomiast przeważnie nie znamy ich twórców – pozostali anonimowi - możemy jedynie niekiedy rozpoznać, że niektóre obiekty musiały stworzyć te same ręce.

21. Grota z figurą Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, Rynek Grocholski

Grota Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej została wybudowana w 1990 roku na placu kościelnym parafii pw. Wszystkich Świętych. Inicjatorką budowy tego obiektu była Maria Woszczyk wraz z członkami Rycerstwa Niepokalanej. Wzorowano się na kapliczce w formie groty, istniejącej przy kościele pw. Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika w Bełchatowie. Budowniczymi kapliczki byli Feliks Kozakowski i Roman Woszczyk. Wybudowano ją z kamieni polnych zebranych głównie przez dzieci, a przywożonych na miejsce budowy przez Wiesława Nowackiego. Instalację elektryczną i koronę ze światełek dla figury Matki Boskiej wykonał Kazimierz Stanisz, a pomagał mu Stanisław Szcześniewski. Członkowie Rycerstwa Niepokalanej uporządkowali też plac i posadzili przy kapliczce ozdobne krzewy. W dniu 21 października 1990 roku odbyło się uroczyste poświęcenie kapliczki, w którym brał udział ks. proboszcz Jan Szkudlarek, wikariusz ks. Krzysztof Mielczarek, przybyły z Niepokalanowa ojciec Stanisław Pietka, delegacje z pobliskich parafii z kanonikiem ks. Aleksandrem Łęgockim. Przy grocie wykonywane są pamiątkowe zdjęcia dzieci w dniu przyjęcia Pierwszej Komunii Świętej.

22. Kapliczka, ul. Częstochowska (dawniej miejscowość Grocholice)

Jest to murowana kapliczka wnękowa, w formie prostopadłościanu nakrytego dwuspadowym daszkiem. We frontowej ścianie kapliczki znajduje się wnęka w kształcie niszy ze świętą figurą. Kapliczka powstała w 1945 roku o czym informuje data umieszczona centralnie nad wnęką. We wnęce początkowo znajdowała się figura przedstawiająca św. Jana Nepomucena, lecz została ona skradziona. Na jej miejscu umieszczono gipsowy odlew figury Świętego. W 2001 roku kapliczka została poddana gruntownej renowacji. Wykonano nowe tynki, dach z dachówki klinkierowej, oszklono i zakratowano okno wnęki. Po renowacji, w czerwcu 2001 roku kapliczka została poświęcona przez księdza Sławomira Orłowskiego proboszcza parafii pw. Wszystkich Świętych w Grocholicach. Od tego czasu odprawiane są przy niej msze święte.
Św. Jan Nepomucen w religijności ludowej chronił od powodzi i gradobicia, strzegł domostwa i zasiewów przed powodzią, i nawałnicami. Jest również patronem dobrej sławy; w ikonografii przedstawiany jest w stroju kanonika z krucyfiksem w ręku.

23. Kapliczka bełchatowskich rowerzystów

Kapliczka znajduje się przy ścieżce rowerowej na trasie Bełchatów – Słok w kierunku Księżego Młyna. Ustawiono ją w październiku 2009 roku z inicjatywy członków Stowarzyszenia Załoga Rowerowa „ZGRZYT”. Zbudowana została z drewnianego słupa, nakrytego u szczytu dwuspadowym drewnianym daszkiem. Mniej więcej w połowie wysokości deski został umieszczony kolejny daszek, a pod nim obrazek z wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Autorem i projektantem kapliczki jest mieszkaniec Grocholic Krzysztof Ciszewski. W modrzewiowej belce umieścił własnoręcznie malowany na drewnie obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Pod obrazem widnieją dwa napisy: „Królowo Polski módl się za nami” oraz: „Matko Boska – Chroń rowerzystów”. Poniżej umieszczono trójkątne logo SZR „ZGRZYT”. Malowany wizerunek po kilku latach uległ zniszczeniu, a w 2022 roku obstalowano nowy słup kapliczki. Uczestnicy Stowarzyszenia otaczają obiekt opieką od momentu powstania. Wśród rowerzystów przyjął się zwyczaj, iż przejeżdżając obok kapliczki ustawiają u jej podnóża kamienie. Powstał już całkiem pokaźny kopiec, który nadal rośnie.

A na koniec – ciekawa historia nieistniejącej od dawna kapliczki:

W 1895 roku Józef Kępalski sprzedał rodzinną posiadłość w Wierzbowej Woli i nabył nieruchomości w Bełchatowie, pomiędzy dzisiejszymi ulicami „Grota” Roweckiego, Kempfi- nówką a placem Wolności. Kamienica, w której zamieszkali Kępalscy, wraz z synem Januszem mieściła się przy ówczesnym Nowym Rynku. Lucyna, żona Józefa była osobą pobożną i namówiła męża do wybudowania kapliczki z figurą Najświętszej Maryi Panny, jako dziękczynienie za opiekę. Została ona wybudowana na podwyższeniu z czerwonej cegły, zwieńczona figurą we wnęce nakrytej dwuspadowym dachem, a na jego szczycie był kuty krzyż z postacią Chrystusa. W tym czasie krążyły opowieści, że Józef Kępalski zamurował w kapliczce skarb - złote dziesięciorublówki, gdyż własnoręcznie wykonywał wszystkie prace wykończeniowe. Kiedy latem 1921 roku, Lucyna doznała udaru mózgu i nieprzytomna leżała w domu, dokonano kradzieży, a nocą zburzono kapliczkę, poszukując skarbu. Przez kilka lat gruzowisko stało w ogrodzie. W końcu syn Janusz rozebrał kapliczkę do końca, a nieruchomość sprzedał. Po kapliczce pozostały tylko wspomnienia rodzinne i ówczesnych sąsiadów. Do dziś przechowywany jest przez prawnuków ocalały żelazny krzyż.

Na podstawie: Marian Wójcik „Chwalcie łąki umajone...”. Bełchatowskie kapliczki i krzyże przydrożne.”, Bełchatów, 2016 r. oraz materiały Muzeum Regionalnego w Bełchatowie.

Zdjęcia archiwalne