Wnętrza dworskie
W zabytkowych pomieszczeniach Dworku Olszewskich, a dokładnie w jego najstarszych, usytuowanych w części parterowej, salach Muzeum prezentuje stałą ekspozycję zatytułowaną „Wnętrza dworskie z przełomu XIX i XX wieku”. W związku z tym, że na przestrzeni wielu lat nie zachowały się materialne dobra i przedmioty związane z poszczególnymi właścicielami dworu, a jego wnętrza uległy poważnym zniszczeniom, ekspozycja nie stanowi szczegółowej rekonstrukcji. Brak oryginalnego wyposażenia wnętrz oraz niedostatek dokumentów i materiałów ikonograficznych przedstawiających funkcjonowanie dworu wymusiły inne rozwiązanie. Ekspozycja jest próbą oddania ducha tego miejsca i tamtych czasów. Na zasadzie pewnych analogii prezentuje, jak mogły wyglądać wnętrza w czasach, gdy z dworem związani byli Hellwigowie, oraz pokazuje zwiedzającym piękno polskiego dworu szlacheckiego.
Obecny parter dworu posiada układ dwutraktowy: od strony wschodniej znajdują się sień, sala edukacyjna oraz sala koncertowa, od strony zachodniej – wnętrza w układzie amfiladowym z salonem owalnym w części centralnej. Spośród oryginalnych elementów zachowały się: większość stolarki drzwiowej i okiennej, fragmenty drewnianych parkietów – obecnie wkomponowane we współczesną posadzkę, piece kaflowe z ozdobnymi zwieńczeniami oraz kominek z początku XIX wieku. We wnętrzach pozostały wnęki stanowiące ślady wcześniejszych rozwiązań komunikacyjnych. Prezentowana ekspozycja pod względem historycznym i stylistycznym nawiązuje do okresu świetności dworu.
Najbardziej reprezentacyjnym pomieszczeniem jest Sala Koncertowa, w której organizowane są różnego rodzaju spotkania, koncerty, wykłady. Pełni ona również funkcję Sali Ślubów Urzędu Stanu Cywilnego w Bełchatowie. Stąd wynika konieczność powiązania jej funkcji reprezentacyjnej z muzealną. Na ścianach prezentowane są portrety, charakterystyczne dla siedzib dworskich czy mieszczańskich z przełomu XIX i XX wieku. Swoje miejsce znalazł tu również współczesny portret Wacława Olszewskiego juniora, wykonany w technice haftu krzyżykowego. Syn doktora Olszewskiego seniora był bełchatowskim lekarzem i zapisał się trwale w pamięci wielu starszych bełchatowian. Na uwagę zasługuje neoklasycystyczna drewniana szafa z ozdobnym zwieńczeniem. Korpus szafy zaopatrzony w parę drzwi oddzielonych słupkiem ze stylizowanym pilastrem i zdobionymi płycinami. Wewnątrz znajduje się wieszak na ubrania. Pod głównym korpusem umieszczono dwie szuflady. Całość osadzona jest na profilowanych bułowatych stopach. Nieodłącznym elementem wyposażenia Sali Koncertowej jest wprowadzająca muzykę pod strzechy, znacznie tańsza od fortepianu, fisharmonia [niem. od gr. physa, miech, harmonia, zgodność dźwięków], czyli instrument muzyczny z grupy instrumentów dętych klawiszowych (areofon stroikowy), wyglądem przypominający pianino ścięte nisko nad klawiaturą. Prezentowana fisharmonia została wyprodukowana przez znana niemiecką firmę Lindholm w zakładach Borna obok Lipska.
Z Sali koncertowej przejść można do usytuowanego wzdłuż osi budynku od strony zachodniej Salonu Owalnego, który w formie ryzalitu otwiera obiekt na taras i wyjście w stronę parku. Salon pełnił funkcję pokoju gościnnego. Tu gospodarze mogli spożywać główny posiłek lub spotykać się przy filiżance herbaty z przyjaciółmi. W salonie zachował się piec kaflowy zwieńczony ozdobną nadstawą. Meble znajdujące się w tym pomieszczeniu odzwierciedlają zmienność stylową charakterystyczną dla siedzib drobnej szlachty i mieszczaństwa. Centralną część salonu zajmuje stół o prostej, ciężkiej formie. Ten eklektyczny mebel, pokryty okleiną o wzorze czarnego hebanu, posiada mechanizm umożliwiający jego sprawne rozłożenie dla 12 osób. Uwagę przykuwa także biedermeierowski komplet, tzn. owalny stolik z krzesłami, przy którym pani domu mogła wraz z przyjaciółkami raczyć się herbatą podaną w filiżankach z brytyjskiej porcelany. Pod oknem umieszczony jest fortepian z II połowy XIX wieku, wskazujący na towarzyski charakter tego pomieszczenia. Prezentowany instrument pochodzi ze znanej warszawskiej wytwórni Krall & Seidler, działającej przy ulicy Marszałkowskiej.
Za Salonem znajduje się Pokój Kominkowy z odrestaurowanym XIX-wiecznym kominkiem z piaskowca. W pokoju tym pan domu mógł w ciszy i spokoju zająć się swoimi obowiązkami oraz porozmawiać z gośćmi o sytuacji politycznej i gospodarczej kraju. Typowe męskie spotkania nie mogły odbyć się bez stolika, przy którym panowie zasiadali, palili cygara lub rozgrywali partyjkę wista (gra podobna do dzisiejszego brydża). Nad kominkiem wisi portret Alberta Hellwiga autorstwa Stanisławy Pytaszowej. Albert Hellwig był jednym z założycieli Ochotniczej Straży Pożarnej w Bełchatowie (obchodzącej w 2001 roku swoje stulecie). Na fotografiach upamiętnieni zostali Stefan i Nelly Hellwigowie, z którymi wiąże się romantyczna, naznaczona piętnem tragizmu historia. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej 36-letni Stefan postanowił wstąpić do wojska, podobnie jak większość peowiaków. Jego młoda, niedawno poślubiona, żona Nelly podążyła do Warszawy, gdzie jako sanitariuszka służyła pomocą rannym żołnierzom. Po tragicznej wiadomości o śmierci męża, który poległ w okolicach Hrubieszowa, wyjechała na front, by odszukać jego ciało. Po przewiezieniu zwłok do Warszawy, zrozpaczona Nelly popełniła samobójstwo. W Bełchatowie odbył się uroczysty pogrzeb, który zgromadził większość mieszkańców. Małżonkowie zostali pochowani w miejscu ich narzeczeńskich spotkań. Tam, gdzie kiedyś stała altanka, zwana „świątynią dumania”, obecnie znajduje się odnowiony nagrobek romantycznej pary.
Najnowszą częścią ekspozycji „Wnętrza dworskie z przełomu XIX i XX wieku” są dwa pomieszczenia, tj. Pokój Kobiecy oraz Jadalnia, które od niedawna udostępniliśmy zwiedzającym.
Po obejrzeniu ekspozycji „Wnętrza dworskie z przełomu XIX i XX wieku” proponujemy przejść na piętro, gdzie znajduje się „Salon Tradycji Niepodległościowych”. W tej sali gromadzone są pamiątki związane z walką Polaków o odzyskanie niepodległości. Największą atrakcją tego pomieszczenia jest ponad stuletnia kopia obrazu Jana Matejki „Kościuszko pod Racławicami”.
Na ścianie wisi kobierzec z okresu międzywojennego, na którym prezentowana jest zabytkowa broń biała i strzelecka, stanowiąca część militarnych zbiorów muzealnych. Sufit zdobi odlewany żyrandol z końca XIX wieku, pochodzący z pracowni Łopieńskich.
Fot. Katarzyna Forusińska-Pytka