Kalendarium Bełchatowa
Kalendarium dziejów Bełchatowa
Około 1500 p.n.e.
- najstarsze ślady osadnictwa pochodzące z naszego miasta sięgają okresu tzw. kultury łużyckiej,
XIII - XIV wiek
- powstanie pierwszych osad (m.in. Grocholice, Kaszewice, Wola Mikorska, Myszaki),
1391
- pierwsza historyczna wzmianka o Bełchatowie (Osada należała wówczas do rodu Bełchackich herbu Topór),
1485
- podniesienie Grocholic do rzędu miast przywilejem Kazimierza Jagiellończyka (Grocholice od 1977 roku znajdują się w granicach administracyjnych Bełchatowa),
17.04.1617
- dzięki fundacji Mikołaja i Zofii Kowalewskich herbu Prus III powstał klasztor franciszkanów,
1624
- konsekracja pierwszego drewnianego kościoła p.w. św. Jacka (przy dzisiejszej ulicy Kościuszki),
1737
- Franciszek Rychłowski herbu Nałęcz - dziedzic Bełchatowa uzyskał przywilej urządzania targów i jarmarków; było to niejednokrotnie równoznaczne z uzyskaniem praw miejskich, gdyż miasta w owym czasie były głównym miejscem wymiany towarowej,
1743
- nadanie praw miejskich przez Augusta III Sasa. Franciszek Rychłowski uzyskał formalny przywilej, tj. prawo nazywania Bełchatowa miastem. Jak podaje Jakub Goldberg "lokalizacja owego ośrodka miejskiego miała charakter celowy". Oznaczało to, że pobliskie Grocholice w tym czasie zaczęły podupadać i jako własność biskupa nie przyjmowały innowierców. Podniesienie Bełchatowa do rangi miasta stało się koniecznością z uwagi na możliwość osiedlania się rzemieślników,
1750
- powstał murowany obiekt klasztorny na miejscu drewnianych zabudowań; na podstawie klasztornej kroniki zgonów i wykazów pogłównego można określić liczbę mieszkańców na około 120 osób (kilkanaście osób szlachty, około 70 chłopów, kilka rodzin emigrantów ze Śląska, Saksonii, kilka rodzin żydowskich),
1801
- Józef Kaczkowski założył pierwszą manufakturę włókienniczą w Bełchatowie,
1805/1806
- w mieście wybuchła epidemia cholery, która pochłonęła 30% ludności Bełchatowa. Cmentarzem cholerycznym były tereny zajmowane obecnie przez kościół przy ulicy Czyżewskiego,
1820
- Bełchatów stał się własnością rodziny Kaczkowskich herbu Świnka na zasadzie aktu kupna,
1820
- dzięki intensywnemu rozwojowi włókiennictwa Bełchatów znalazł się w wykazie "Miast fabrycznych Królestwa Polskiego", objętych dekretem namiestnika z 18 września 1820 roku. W tym czasie istniało w mieście 30 warsztatów sukienniczych,
22.03.1821
- ankieta - opis Bełchatowa, sporządzona przez Leona Kaczkowskiego, a w niej następujące dane: 352 mieszkańców; w mieście znajduje się kościół, bożnica i kirkut, fabryki sukienne, postrzygalnie, folusz, farbiarnie, olejarnia, garbarnia, warsztaty rzemieślnicze (szewcy, krawce, rymarze, kowale i bednarze),
1830 - 1831
- w czasie powstania listopadowego syn Józefa Kaczkowskiego - Stanisław (poseł na sejm Królestwa Polskiego) jako członek liberalnej opozycji sejmowej (pod przywództwem braci Wincentego i Bonawentury Niemojewskich) miał duży wpływ na wybór dowódców powstania. Syn Stanisława - 21 - letni Ludwik Kaczkowski brał czynny udział w powstaniu. Wstąpił do gwardii ruchomej województwa kaliskiego w stopniu podporucznika i był przez jakiś czas komendantem Sieradza,
1830 - 1832
- z inicjatywy Stanisława Kaczkowskiego wybudowany został kościół ewangelicki przy dzisiejszej ulicy 19 stycznia,
1837
- konsekracja kościoła ewangelickiego i założenie parafii ewangelickiej,
1843
- staraniem Stanisława Kaczkowskiego zawiązane zostało Towarzystwo Szkoły Elementarnej w Bełchatowie, następnie utworzona została szkoła katolicka, która liczyła 172 uczniów wszystkich wyznań,
1847
- Z chwilą nowego podziału Królestwa Polskiego, car Mikołaj I nakazał przywrócić miastom herby. W związku z tym powstał tzw. Album Heroldii, obejmujący herby 455 miast. Był wśród nich i herb Bełchatowa, ustalony na podstawie XVIII- wiecznej pieczęci miejskiej,przedstawiający Adama i Ewę przy drzewie oplecionym przez węża,
1848
- założenie pierwszej apteki, której właścicielem był Piotr Cisarzewski,
1852
- otwarcie szkoły ewangelickiej, w której uczyło się 148 dzieci z Bełchatowa i najbliższych wiosek,
1860
- na podstawie zestawienia ludności, sporządzonego przez burmistrza Majewskiego: Żydzi stanowili 76% mieszkańców Bełchatowa, Polacy - 22%, Niemcy - 2%; miasto posiadało rynek i dwie ulice: Piotrkowską i Pabianicką - żadna z nich nie była wybrukowana. Wśród zacniejszych osób burmistrz wymienia: dwóch duchownych katolickich, jednego ewangelickiego, jednego wyznania mojżeszowego, dwóch lekarzy, aptekarza, urzędnika, nauczyciela i organistę,
1863
- powstanie styczniowe w regionie bełchatowskim ogłosił Józef Oxiński. W okolicach doszło do kilku potyczek powstańców z Rosjanami m.in. w miejscowościach Lipy, Kaszewice, Wólka Łękawska. Walczących wspomogli materialnie Kaczkowscy - właściciele Bełchatowa,
1864
- kasacja zakonu franciszkańskiego,
10.09.1870
- w tym dniu Bełchatów przestał być miastem, jako osada został oddany pod zarząd gminy Bełchatówek,
1876
- licytacja majątku Kaczkowskich. Cenny księgozbiór Kaczkowskich trafił do Biblioteki Jagiellońskiej. Kolejnymi właścicielami majątku byli: Ernst Ludendorf, Reinhold Spiller,
1887
- przybycie do Bełchatowa rodziny Hellwigów z Tuszyna (Bawarczyków z pochodzenia). Henryk Hellwig kupił nieruchomości i ziemie należące do Kaczkowskich. Na terenie majątku założył browar,
1890
- w Bełchatowie mieszkało 2600 mieszkańców, w tym 2000 Żydów,
1893
- gmina żydowska wybudowała murowaną synagogę przy ul. Ewangelickiej (obecnie 19 stycznia),
1893
- utworzenie parafii katolickiej (jej pierwszym proboszczem był ksiądz Leon Zaremba), od tej chwili przez następne 45 lat koegzystowały trzy parafie trzech wyznań i narodowości,
1901
- powstała pierwsza mechaniczna tkalnia, której właścicielem był Perec Frajtag,
1901 - 1902
- zorganizowanie Ogniowej Straży Ochotniczej w Bełchatowie,
1905
- W Bełchatowie dochodzi do jednej z największych manifestacji rewolucyjnych w regionie. Wystąpieniom przewodził ksiądz Jan Żak, proboszcz Łobudzic. Domagano się spolszczenia szkół i urzędów,
1906
- zostało założone Koło Polskiej Macierzy Szkolnej, którego przewodniczącą była Bronisława Hellwigowa,
1914
- w pierwszych miesiącach I wojny światowej Bełchatów przeżywał kilkakrotną zmianę frontu. W sierpniu 1914 po krótkich walkach pod Borowskimi Górami w miasteczku pojawili się Niemcy. Wyparli ich Rosjanie. Po grudniowych walkach z wojskami austriackimi utracili zajmowane tereny. Przez resztę wojny Bełchatów pozostawał pod okupacją austriacko - węgierską. Przynależał do obwodu piotrkowskiego i zarządzany był przez komendę obwodową w Piotrkowie Trybunalskim - Kreiskommando,
1915
- w mieście powstał jeden z 15 obwodów Polskiej Organizacji Wojskowej przynależny do V Okręgu POW w Piotrkowie Trybunalskim. Do Bełchatowa, jako instruktor POW przyjeżdżał przyszły prezydent Warszawy Stefan Starzyński,
1917 - 1.09.1917
roku rozpoczęło działalność Miejskie Gimnazjum Koedukacyjne Polskiej Macierzy Szkolnej,
1925
- W pierwszych miesiącach niepodległości zapadła uchwała o wyodrębnieniu miasta Bełchatowa. Za zgodą wydziału powiatowego, Bełchatów prowadził od 1921 roku oddzielną gospodarkę finansową, niezależną od gminy Bełchatówek. Uchwałą sejmu w 1925 roku Bełchatów odzyskał prawa miejskie. Liczył w tym czasie 12 ulic, 2770 morgów gruntu i 9200 mieszkańców,
1933
- największy strajk włókniarzy bełchatowskich,
14.01.1937
- uchwałą Rady Miejskiej nadano miastu Bełchatów herb, który przedstawia Adama i Ewę przy rajskim drzewku, wokół którego pnia opleciony jest wąż,
1939
- W dniach 3 - 5 września trwała obrona odcinka Księży Młyn - Borowskie Góry - Rozprza przez zgrupowanie płk. Ludwika Czyżewskiego. 6 września do miasta wkroczyły pierwsze oddziały niemieckie. Przez pierwsze pół roku Bełchatów należał do utworzonej 26.10.1939 Generalnej Guberni, ale na żądanie miejscowych Niemców został przyłączony do Kraju Warty i znalazł się w rejencji łódzkiej. Granica przebiegała przez Mzurki na wschód od Bełchatowa, wskutek czego został on oddzielony od powiatu piotrkowskiego, a przyłączony do powiatu łaskiego,
1942
- w marcu aresztowano pierwszych członków AK, których rozstrzelano w drodze do aresztu, na terenie dzisiejszego boiska Liceum Ogólnokształcącego im. W. Broniewskiego,
1942
- 1 sierpnia rozpoczęto likwidację bełchatowskiego getta, ponad 5000 Żydów wywieziono do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem i do getta w Łodzi,
19.01.1945
- wyzwolenie Bełchatowa przez oddziały I Frontu Ukraińskiego. Po przeszło pięcioletniej okupacji miasto liczyło 3, 5 tysiąca mieszkańców,
1945
- usuwanie zniszczeń wojennych, organizacja od podstaw instytucji administracyjnych i usługowych. Otwarta została nowa szkoła średnia - Miejskie Gimnazjum Koedukacyjne,
1956
- utworzenie powiatu bełchatowskiego. Decyzją rady Ministrów ze stycznia 1958 r. Bełchatów awansował do rangi miasta powiatowego. Od tej chwili nastąpił szybki rozwój urbanistyczny samego miasta. Rozpoczęto wiele znaczących inwestycji,
1957 - 1961
- budowa Bełchatowskich Zakładów Przemysłu Bawełnianego. Była to największa inwestycja przemysłowa w tym okresie. Zakłady posiadały nowoczesną tkalnię i przędzalnię, dawały zatrudnienie ponad 2300 osobom,
1960
- odkrycie złóż węgla brunatnego; w dniu 9.12.1960 r. Przedsiębiorstwo Poszukiwań Naftowych wykonało otwór badawczy GEO 2 w Piaskach koło Bełchatowa. Następnie wykonano około 60 odwiertów i na tej podstawie zasoby węgla brunatnego złoża "Bełchatów" oszacowano na 2 156 000 000 ton. Prace badawcze wykonał zespół Zakładu Węgli Brunatnych Instytutu Geologicznego pod kierownictwem prof. Edwarda Ciuka,
1975
- decyzja rządu o rozpoczęciu budowy Zespołu Górniczo - Energetycznego "Bełchatów",
1977
- rusza Kopalnia Węgla Brunatnego "Bełchatów",
1977
- włączenie do miasta Binkowa, Grocholic, Politanic, części Dobrzelowa i Domiechowic, 1977 (grudzień)
- o godz. 15.10 rusza kolejowe połączenie na linii Piotrków-Rogowiec (48 km),
1977
- otwarcie klubu "Energetyk",
1977
- nowy klub sportowy w Bełchatowie GKS "Węgiel Brunatny" - sekcja piłki nożnej; drużyna piłkarska została przejęta ze "Skry",
1978
- BOP zajmuje powierzchnię 1000 tys. hektarów,
1978 (luty)
- powstanie Dyskusyjnego Klubu Filmowego,
1979
- pierwsze obchody Dni Bełchatowa (25, 26, 27 maja); inicjatorzy: władze miasta i Miejski Dom Kultury,
1980
- w Bełchatowie jest 27, 664 mieszkańców,
1980
- wydobycie pierwszego węgla,
1980 (maj)
- uroczyste otwarcie Bełchatowskich Zakładów Przemysłu Gumowego "Stomil",
1980
- utworzono Bełchatowski Park Zoologiczno-Przyrodniczy,
1980 (wrzesień)
- utworzono Międzyzakładowy Komitet Strajkowy NSZZ "Solidarność" z siedzibą przy KWB w Bełchatowie, do którego przystąpiła część zakładów z terenu BOP,
1981
- synchronizacja I bloku energetycznego,
1981 (kwiecień)
- reorganizacja struktur "Solidarności" na terenie BOP - u; na mocy porozumienia z/s przy KWB Bełchatów oraz niektórych zakładów z terenu Zagłębia postanowiono o przystąpieniu 18 zakładów do Regionu NSZZ "Solidarność" Ziemi Piotrkowskiej; MKZ z/s przy KWB wystąpił z MKZ-u przy Hucie Katowice; przewodniczącym KZ NSZZ "Solidarność" był Stefan Borysewicz,
1981 (wrzesień)
- strajk ostrzegawczy zakładów BOP,
1981(13 grudnia)
- internowano Stefana Borysewicza; nie powiodła się próba zatrzymania Stanisława Knasia (członka KZ NSZZ "Solidarność"),
1981 - 1982
- na terenie BOP redagowane i kolportowane są biuletyny podziemne : "Solidarność Wojenna" sygnowane przez "Solidarność" bełchatowską,
1982
- aresztowano pracowników BZPB z kolportaż "Solidarności Wojennej",
1982 (kwiecień)
- zatrzymano 14 osób, którym zarzucono tworzenie nielegalnej organizacji, której celem było redagowanie i kolportaż ulotek,
1985
- w siedzibie klubu "Pod kielnią" powstaje Osiedlowy Dom Kultury "Piwnica",
1986
- oddanie do użytku szpitala rejonowego,
1986
- Bełchatów miastem prezydenckim; w tym roku Bełchatów przekroczył liczbę 50 tys. mieszkańców; pierwszym prezydentem Bełchatowa został Stanisław Wojtasik,
1988 (grudzień)
- na mocy uchwały RM przestał istnieć Centralny Okręg Energetyczny, a wchodząca w jego skład Elektrownia Bełchatów uzyskała samodzielność i stała się przedsiębiorstwem użyteczności publicznej,
1989 (styczeń)
- powołanie Komitetu Organizacyjnego NSZZ "Solidarność" w Elektrowni Bełchatów,
1989 (luty)
- strajk w KWB Bełchatów; powstaje Komitet Strajkowy z Ryszardem Brzuzym - przewodniczącym kopalnianej "Solidarności",
1989 (kwiecień)
- wybory do organów samorządowych w Elektrowni Bełchatów,
1989
- nadanie bełchatowskiemu szpitalowi imienia Jana Pawła II,
1989 (czerwiec)
- wybory do Sejmu i Senatu; mandat poselski uzyskał Ryszard Brzuzy - pracownik KWB Bełchatów,
1989 (sierpień)
- strajk w Elektrowni Bełchatów; 16 sierpnia powstały Komitety Strajkowe Solidarności i Związków Zawodowych pracowników Elektrowni Bełchatów;17 sierpnia powołano Międzyzakładowy komitet Strajkowy, który wysunął listę 13 postulatów; akcja protestacyjna została poparta przez Komitet Organizacyjny Związku zawodowego Inżynierów i techników; 23 sierpnia podpisano porozumienie z przedstawicielami rządu,
1989 (wrzesień)
- odbyły się wybory do komisji zakładowej NSZZ "Solidarność" Elektrowni Bełchatów; przewodniczącym komisji został Kazimierz Siudy,
1989 (grudzień)
- w Elektrowni Bełchatów powołane został Krajowe Porozumienie Rad Pracowniczych Elektrowni i Elektrociepłowni Zawodowych z siedzibą w Bełchatowie,
1990
- w Bełchatowie mieszka 57,698 osób,
1990 (luty)
- Miejska Rada Narodowa przyjęła rezygnację Stanisława Wojtasika ze stanowiska prezydenta Bełchatowa, powołując jednocześnie na to stanowisko Tomasza Karolaka,
1990 (marzec)
- minister budownictwa podjął decyzję o podziale Kombinatu Budowy Elektrowni w Bełchatowie na kilka mniejszych przedsiębiorstw,
1990 (11 listopada)
- uroczystość powtórnego odsłonięcia pamiątkowej tablicy poświęconej poległym żołnierzom POW,
1990 (maj)
- odbyły się wybory do samorządów lokalnych; przewodniczącym RMB został wybrany Józef Węgrzyński; na stanowisko prezydenta miasta RM powołała Edwarda Olszewskiego,
1990 (lipiec)
- zebranie Delegatów Samorządu Załogi Elektrowni Bełchatów unieważniło wybory do organów samorządowych z 4 kwietnia 1989 roku. Nowe wybory odbyły się 4 i 18 października 1990 r.; przewodniczącym wybrano Jana Świderskiego,
1990 (lipiec)
- Rada Miejska podjęła decyzję o likwidacji Przedsiębiorstwa Usług Inwestycyjnych w Bełchatowie,
1990 ( 14 listopada)
- KS NSZZ "Solidarność" KWB ogłosił gotowość strajkową; 15 listopada akcję protestacyjną (głównie na tle płacowym) ogłosił ZZ Pracowników Górnictwa KWB,
1990 (listopad)
- pierwszy numer Bełchatowskiego Tygodnika Popularnego "Megawat Tydzień",
1991 (marzec)
- RM w Bełchatowie podjęła uchwałę o likwidacji przedsiębiorstw komunalnych: MPEC, PEDM, BPBO; na kolejnej sesji zlikwidowano również PGKiM; na miejsce zlikwidowanych przedsiębiorstw utworzono jednoosobowe spółki z o.o.,
1991
- do rejestru Stowarzyszeń w Sądzie Wojewódzkim w Piotrkowie Trybunalskim zostało wpisane Stowarzyszenie Przyjaciół Bełchatowa,
1991
- od początku czerwca Bełchatów został włączony do automatycznego ruchu telekomunikacyjnego,
1991
- piłkarska drużyna seniorów GKS Bełchatów awansowała do II ligi,
1991
- w Bełchatowie uruchomione zostało nowe targowisko miejskie przy ul. Wojska Polskiego,
1991
- otwarto Liceum Społeczne,
1991 (wrzesień)
- na Słoku odbył się finał Motorowodnych Mistrzostw Polski,
1991 (październik)
- uruchomiony został Punkt Konsultacyjny UŁ,
1991 (27 października)
- wybory do parlamentu RP; w sejmie Bełchatów reprezentowany jest przez Jerzego Orłowskiego (KLD), w senacie przez Tomasza Jagodzińskiego (niezależny). W rejonie bełchatowskim najwięcej głosów uzyskał Tadeusz Rozpara (SLD) przed Janem Skrobiszem (KPN),
1992
- w Bełchatowie mieszka 58,314 mieszkańców,
1992
- powstanie Radia "Bełchatów",
1992
- powstała grupa poetycka "18.05",
1992
- BZPG "Stomil" został przekształcony w jednoosobową spółkę akcyjną skarbu państwa,
1992 (do połowy 1993 roku)
- dworek Olszewskich siedzibą Młodzieżowego Domu Kultury "Ruina" w Bełchatowie,
1992
- rozpoczęła działalność Straż Miejska Bełchatowa,
1992
- w Bełchatowie powstało Koło Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego,
1992
- Rada Miejska w Bełchatowie podjęła uchwałę w sprawie utworzenia w naszym mieście pierwszej samorządowej przychodni zdrowia,
1992
- emisję programów lokalnych rozpoczęła Telewizja Bełchatów,
1992
- odbyło się zebranie założycielskie Agencji Rozwoju Regionalnego w Bełchatowie,
1993 (styczeń)
- Bełchatów przystąpił do Związku Miast Polskich,
1993
- Rada Miejska przyznała pierwszy tytuł "Honorowy Obywatel Miasta Bełchatowa"; tytuł ten otrzymał m.in. łodzianin Apoloniusz Zawilski, autor monografii pt. "Bełchatów i jego historyczne awanse",
1993 (lipiec)
- na posiedzeniu zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół Bełchatowa powołano Komitet Założycielski bełchatowskiego Muzeum Regionalnego,
1994
- utworzenie Muzeum Regionalnego,
1994
- Bełchatowska Inicjatywa Społeczna powstaje jako Komitet Wyborczy przed wyborami samorządowymi, jako stowarzyszenie BIS zarejestrowano w 1995 roku,
1994
- wybory samorządowe wygrywa koalicja BIS i SLD; prezydentem - Tadeusz Rozpara (SLD), przewodniczącym RM - Stanisław Drozdowski (BIS),
1995 (czerwiec)
- I Miejska Olimpiada Sportowa Dzieci i Młodzieży,
1995
- z inicjatywy Stanisława Tomasza Kuśmierka - wiceprezydenta Bełchatowa powstaje stowarzyszenie "Bełchatów - Mała Ojczyzna",
1996
- powstaje Stowarzyszenie Kultury Alternatywnej "Zgrzyt",
1997
- w Bełchatowie odbył się Międzynarodowy Kongres Energia 2000,
1998 (październik)
- wybory do Rady Miejskiej Bełchatowa wygrała koalicja SLD - BIS (III kadencja); prezydentem został Tadeusz Rozpara,
1998
- Sąd Gospodarczy w Piotrkowie zarejestrował spółkę akcyjną: Kopalnia Węgla Brunatnego "Bełchatów",
1999
- od 1 stycznia przestały funkcjonować Urzędy Rejonowe, ich miejsce zajęły powiaty (w granicach powiatu bełchatowskiego znalazła się gmina Rusiec),
1999
- Rada Pracownicza Elektrowni Bełchatów wyraziła zgodę na przekształcenie przedsiębiorstwa w spółkę akcyjną,
1999
- wybrany został nowy Zarząd Miasta; wiceprezydentami zostali Stanisław Półchłopek (BIS) i Jan Wieczorkiewicz (SLD),
2001
- powołane zostaje Porozumienie Lokalnych Ugrupowań Społecznych (PLUS), w skład którego weszły: Stowarzyszenie Rodzin Katolickich, Regionalne Stowarzyszenie Społeczno - Kulturalne, Organizacja Społeczno - Wychowawcza "Strzelec", Liga Miejska i Wiejska,
2002
- wybory samorządowe; w wyborach do Rady Miejskiej w Bełchatowie wygrała koalicja SLD - UP , w wyborach do Rady Powiatu Ziemia Bełchatowska - PLUS,
2002 (listopad)
w pierwszych bezpośrednich wyborach prezydenckich prezydentem zostaje Marek Chrzanowski (PLUS): wybrano wiceprzewodniczących RM - Dariusz Matyśkiewicz (PLUS) i Piotr Kopek (wybrany z listy SLD, popierany przez Ziemię Bełchatowską),
2005
SKRA Bełchatów po raz pierwszy zdobyła Mistrzostwo Polski i Puchar Polski w siatkówce męskiej
2007
BOT GKS Bełchatów zdobył wicemistrzostwo w ekstraklasie piłkarskiej
na podstawie:
Kubik Władysław, Bełchatów i okolice, Łódź 1976, "Biuletyn Stowarzyszenia Przyjaciół Bełchatowa", wydanie okolicznościowe, Bełchatów 2000, zasoby archiwalne Muzeum Regionalnego w Bełchatowie